Οι νέες τάσεις στην υγεία (eHealth) και ο ρόλος τους στην αναμόρφωση του συστήματος παροχής υπηρεσιών υγείας
Συνέντευξη με Νίκο Μπαγκλαβέρα Καθηγητή -Ιατρικής Πληροφορικής ΑΠΘ – Διευθυντής Εργαστηρίου Ιατρικής Πληροφορικής Ιατρικού Τμήματος ΑΠΘ
Η χρήση των τεχνολογιών πληροφορικής και τηλεματικής στην υγεία έχει επεκταθεί πάρα πολύ τα τελευταία 15 χρόνια. Από την μία μεριά η παραγωγή μίας μεγάλης γκάμας μίκρο και νάνο-αισθητήρων οι οποίοι είναι πιά προσβάσιμοι στο ευρύ κοινό, από την άλλη μεριά η συνεχής ανάπτυξη λογισμικού και της διασυνδεδεμένης υγείας μέσα απο εφαρμογές που χρησιμοποιούν όλα τα τηλεπικοινωνιακά δίκτυα και όλων των ειδών τις τηλεπικοινωνιακές πλατφόρμες (απο κινητά σε WWW σε διαδραστική τηλεόραση) έχει προκαλέσει μεγάλες αλλαγές στο σύστημα παροχών υπηρεσιών υγείας.
Η ανάγκη εκπαίδευσης και παραγωγής εξειδικευμένων επιστημόνων στην γενικότερη περιοχή της Ιατρικής Πληροφορικής και του eHealth είναι πιο επίκαιρη από ποτέ διότι αυτοί οι επιστήμονες μπορούν να δράσουν καταλυτικά στην σωστή και ωφέλιμη λειτουργία της διασυνδεμένης υγείας, της συντονισμένης υγείας (coordinated care) που είναι απαραίτητη ιδιαίτερα σε ηλικιωμένους και χρόνιους ασθενείς με συνοδά νοσήματα όπως και στην εφαρμογή της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, της αντιμετώπισης των παρενεργειών των φαρμάκων και στην προληπτική συνιστώσα του συστήματος υγείας ιδιαίτερα αναφορικά με πιο νέους και υγιείς πολίτες.
Όσών αφορά την παραγωγή αυτών των εξειδικευμένων επιστημόνων που έχουν την δυνατότητα να δράσουν καταλυτικά στην εύρυθμη λειτουργία του εθνικού συστήματος υγείας, αυτή υπάρχει για περισσότερα απο 15 χρόνια στο ΑΠΘ απο το διατμηματικό πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών Ιατρικής Πληροφορικής που υλοποιείται απο τα τμήματα Ιατρικής, Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών και από το τμήμα Πληροφορικής του ΑΠΘ και συντονίζεται από το Ιατρικό τμήμα και το Εργαστήριο Ιατρικής Πληροφορικής του Ιατρικού τμήματος.
Οι εξελίξεις στον ως άνω γενικότερο χώρο είναι γρήγορες και καταλυτικές. Το Ελληνικό Υπουργείο Υγείας μέσω της διεύθυνσης της δημόσιας υγείας έχει προχωρήσει σε μία σειρά απο πρωτοβουλίες αναφορικά με την διασυνδεδεμένη υγεία σε συνεργασία με Ευρωπαικούς φορείς για να δημιουργηθεί το κατάλληλο οικοσύστημα σε αυτόν τον τομέα. Λόγω της προεδρίας της Ελλάδος το μεγαλύτερο συνέδριο στον τομέα του eHealth με την συμμετοχή όλων των Υπουργείων Υγείας των κρατών μελών και της Ευρωπαικής Ένωσης με τους αρμόδιους επιτρόπους λαμβάνει χώρα στην Αθήνα στις 12-14 Μαίου 2014 (http://ehealth2014.org/). Αναμένονται σημαντικές διαβουλεύσεις και συζητήσεις που αφορούν την εφαρμογή της διασυνδεδεμένης υγείας σε όλη την Ε.Ε., στην πρώτη φάση υλοποίησης της περίληψης του ηλεκτρονικού φακέλλου υγείας σε όλη την Ε.Ε., και στην δημιουργία των δομών εκείνων που θα επιτρέψουν την διάδραση των χρηστών με τους επιστήμονες στο πεδίο του eHealth και τους φορείς παροχής υπηρεσιών υγείας και τεχνολογίας που βοηθούν στην εφαρμογή του eHealth στην καθημερινή πράξη.
Οι βασικές κατευθύνσεις που αφορούν της έρευνα και την ανάπτυξη στην περιοχή του eHealth για το HORIZON 2020 (2014-2020), αφορούν σε πρόληψη με την βοήθεια δεδομένων που προέρχονται από συμπεριφορά και ψυχολογία μεταξύ των άλλων, στην δημιουργία ολοκληρωμένων συστημάτων που αντιμετωπίζουν χρόνιες ασθένειες με συνοδά νοσήματα (πχ. καρδιακή ανεπάρκεια, ΧΑΠ, άσθμα, διαβήτης, Parkinson κλπ) ολοκληρώνοντας πληροφορίες που αφορούν την καταγραφή πολλών βιοσημάτων και βιοπαραμέτρων απο φορητούς μίκρο και νάνο-αισθητήρες, από πηγές που αφορούν τις περιβαντολλογικές συνθήκες, πληροφορία απο κοινωνικά δίκτυα, και απο τα περιφερειακά και εθνικά συστήματα υγείας, και την θεματική ενότητα που αφορά στην ανώδυνη, και υγειή γήρανση (Active and Healthy Ageing).
Παραδείγματα τέτοιων ερευνητικών έργων παγκοσμίου βεληνεκούς πουχρηματοδοτούνται απο ανταγωνιστικά προγράμματα της ΕΕ και υλοποιούνται στο ΑΠΘ από το Εργαστήριο Ιατρικής Πληροφορικής αποτελούν α) το πρόγραμμα WELCOME που αναφέρεται στην διαχείριση ανθρώπων με προχωρημένη ΧΑΠ και συνοδά νοσήματα καρδιακή ανεπάρκεια, στρες και διαβήτη με την χρήση καινούριων τύπων αισθητήρων οι οποίοι επιτρέπουν εκτός των άλλων και την παρακολούθηση της ανάπτυξης οιδημάτων στους πνεύμονες κάτι που γίνεται για πρώτη φορά στον κόσμο (http://www.welcome-project.eu/home.aspx), β) το πρόγραμμα SPLENDID το οποίο αφορά στην παρακολούθηση και την εκπαίδευση εφήβων ώστε να τρώνε σωστά με τον σωστό ρυθμό, ώστε να μην έχουν πρόβλημα ανορεξίας ή παχυσαρκίας με καινούριου τύπου αισθητήρες (http://splendid-program.eu/).
Τα δύο αυτά προγράμματα αποτελούν την αιχμή του δόρατος στην νέα εποχή του eHealth που έχει σαν σκοπό να υλοποιήσει την εξατομικευμένη ιατρική, την μεταφραστική ιατρική και να βοηθήσει στην υλοποίηση της διασυνδεδεμένης και συντονισμένης υγείας.