H κατάχρηση ουσιών κατά την εφηβεία είναι ένα διαρκές κοινωνικό και δημόσιο πρόβλημα υγείας που θα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα για το κράτος. Έχει συνδεθεί με τα εφηβικά ατυχήματα ,την αυτοκτονία και το βίαιο έγκλημα, τη κατάθλιψη, το άγχος, το στρες μετά από ψυχοτραυματική εμπειρία και άλλες ταυτόχρονες συναισθηματικές διαταραχές, τη κακή ακαδημαϊκή επίδοση, τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, καθώς και για την ανάπτυξη άλλων προβλημάτων σωματικής υγείας ,την έλλειψη αυτοεκτίμησης και τα σοβαρά προβλήματα συμπεριφοράς.
Η έρευνα υποστηρίζει ότι οι έφηβοι χρήστες ουσιών χρειάζονται πολλαπλά συστήματα φροντίδας, συμπεριλαμβανομένων του συστήματος δικαιοσύνης ανηλίκων , των νοσοκομείων,της πρόνοιας για τα παιδιά και των σχολείων – όπου οι έφηβοι αντιμετωπίζουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των υπηρεσιών που χρειάζονται και των υπηρεσιών που τελικά τους παρέχονται.
Οι θεραπείες που βασίζονται στην οικογένεια, είναι οι θεραπείες που έχουν μελετηθεί περισσότερο και έχουν επικυρωθεί εμπειρικά όσων αφορά στην κατάχρηση ουσιών κατά την εφηβεία και τους σχετιζόμενους παράγοντες κινδύνου, όπως η κακή σχολική επίδοση και παρακολούθηση. Τέτοιες θεραπείες είναι η πολύ-οικογενειακή εκπαιδευτική παρέμβαση , η πολυσυστημική οικογενειακή θεραπεία, προγράμματα ενίσχυσης της οικογένειας και η πολυδιάστατη οικογενειακή θεραπεία (ΜDFT)
Η MDFT έχει επιτύχει σταθερά καλύτερα αποτελέσματα κατά τις συγκριτικές μελέτες θεραπευτικών προσεγγίσεων για εφήβους και μερικές μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι τα θετικά αποτελέσματα έχουν διατηρηθεί για καιρό μετά τη λήξη της θεραπείας. Τα θετικά αποτελέσματα συμπεριλαμβάνουν τη μείωση της κατάχρησης ουσιών, της παραβατικότητας, την υψηλού κινδύνου σεξουαλική συμπεριφορά, τα ακαδημαϊκά προβλήματα, τα προβλήματα συμπεριφοράς , τα προβλήματα ψυχικής υγείας,τη μείωση της συμμετοχής σε κοινωνικές ομάδες συνομιλήκων ή θέματα με το νόμο.
Η MDFT περιέχει τις αρχές της ατομικής θεραπείας , της συμβουλευτικής για τα ναρκωτικά, της οικογενειακής θεραπείας και της πολυσυστηματικής παρέμβασης σε μια προσέγγιση που στοχεύει στη λειτουργία των τεσσάρων διαστάσεων που επηρεάζουν θεμελιωδώς την πορεία της εφηβικής ανάπτυξης
- τον ίδιο τον/την έφηβο
- τους γονείς
- τις οικογενειακές αλληλεπιδράσεις
- τις εξωοικογενειακές σχέσεις
Ο εφηβικός τομέας ενσωματώνει την ακαδημαϊκή και κοινωνική λειτουργικότητα, συμπεριλαμβανομένης της συμπεριφοράς των εφήβων , της επικοινωνίας ,των κοινωνικών δεξιοτήτων , των δεξιοτήτων άρνησης , των ακαδημαϊκών ικανοτήτων και των ικανοτήτων επίλυσης προβλημάτων.
O γονικός τομέας χαρακτηρίζεται από τις γονικές δεξιότητες και τις πρακτικές ανατροφής των παιδιών, συμπεριλαμβανομένης της παρακολούθησης , της χρήσης κανόνων κατάλληλων για την ηλικία της εφηβείας και της επιβολής των κανόνων αυτών.
Ο τομέας της οικογενειακής αλληλεπίδρασης αφορά την ενδοοικογενειακή επικοινωνία και την ισχύ των οικογενειακών δεσμών.
Ο εξωοικογενειακός τομέας αναφέρεται στη σχετική υγεία των αλληλεπιδράσεων των μελών της οικογένειας με εξωτερικά συστήματα ,όπως τα σχολεία και τους αρμόδιους απόδοσης δικαιοσύνης σε ανηλίκους.
Η λειτουργικότητα στον κάθε τομέα λαμβάνεται ως παράγοντας κινδύνου για την προβληματική συμπεριφορά των εφήβων και τη συνολική τους ανάπτυξη. Αντιλαμβανόμαστε την κατάχρηση ουσιών κατά την εφηβεία ως μια απόκλιση από την υγεία, την προσαρμοστική ανάπτυξη και ως ένδειξη διαταραχής της οικογενειακής συστημικής λειτουργίας. Η βελτιωμένη λειτουργία στους τομείς αναμένεται να τοποθετήσει τους εφήβους σε μια υγιέστερη αναπτυξιακή πορεία,η οποία μειώνει τον κίνδυνο για κατάχρηση ουσιών κατά την εφηβεία, συμβάλλει σε μια πιο ολοκληρωμένη κατανόηση της αιτιολογίας του προβλήματος και προτείνει πρόληψη και στρατηγικές θεραπείας.
Η MDFT είναι ένα σύστημα θεραπείας για τη κατάχρηση ουσιών κατά την εφηβεία και δεν αφορά μόνο τα πιο εμφανή παρατηρούμενα συμπτώματα, αλλά στοχεύει και υψηλότερα,στους συστημικούς παράγοντες που μετριάζουν ή επιδεινώνουν τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων και παίζουν ρόλο στη δημιουργία θεραπευτικών αλλαγών.
(πηγή :Harvard Review of Psychiatry,2014, vol 21-no 4