Στο χώρο της υγείας ο κάθε ειδικός γνωρίζει τις αρμοδιότητες του και το αντικείμενο της εργασίας του, αλλά πολλές φορές δεν είναι εξοικειωμένος με τη βασική εκπαίδευση, τους ρόλους ή το εύρος των λειτουργιών άλλων ειδικοτήτων.
Διεπιστημονική Ομάδα Υγείας
- απαραίτητη στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας
- ολιστική οπτική και κοινός στόχος
- συνέχεια στη φροντίδα
- πολλαπλασιάζει το αποτέλεσμα
- απλοποιεί την σχέση του ατόμου με τις υπηρεσίες υγείας
Προϋποθέσεις και λειτουργία
Η διαμόρφωση και η λειτουργία της Διεπιστημονικής Ομάδας Υγείας δεν επιτυγχάνεται με την απλή συνεργασία των διαφόρων επαγγελματιών υγείας. Στην αρχή χρειάζεται να προσδιοριστεί ο στόχος μέσα από τον οποίο καθορίζεται και η σύνθεση της ομάδας. Μπορεί να είναι μια ομάδα που θα αναλάβει την φροντίδα στο σπίτι ή την φροντίδα διαβητικών και επειδή βάζει στο επίκεντρο το άτομο ή τον πληθυσμό εξασθενίζει ανταγωνισμούς ανάμεσα στα διάφορα επαγγέλματα.
Ένα επόμενο βήμα είναι η αποσαφήνιση και συγκεκριμενοποίηση του ρόλου κάθε λειτουργού της υγείας για το ίδιο το αντικείμενό του. Ο καθένας διερευνά τα όρια και την συμμετοχή του δικού του επαγγέλματος σ΄ όλο το φάσμα της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας. Παράλληλα χρειάζεται η ευαισθητοποίηση και γνωριμία του επιστημονικού πεδίου και του ρόλου των άλλων μελών της Ομάδας Υγείας. Η εκπαιδευτική αυτή διαδικασία αναπτύσσει την αυτογνωσία, την αλληλοαναγνώριση και τον αλληλοσεβασμό, τα οποία είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη λειτουργία της Ομάδας Υγείας. Ο σεβασμός απέναντι στα κοινωνικά, πολιτισμικά και μορφωτικά δεδομένα και γενικά την προσωπικότητα τόσο των συναδέλφων όσο και των ατόμων που χρειάζονται φροντίδα και του περιβάλλοντός τους, αποτελεί αναγκαίο στοιχείο για τη δημιουργική σχέση συνεργασίας. Ο στόχος είναι αυτός που ενοποιεί την ομάδα, Όταν ο ρόλος του καθένα είναι διακριτός και σεβαστός μπορεί να διευρυνθούν τα όρια του στην καθημερινή πρακτική, και τα μέλη της ομάδας να εκπαιδεύονται ανάλογα με τις ανάγκες που πρέπει να καλύψουν. Δεν λειτουργούν με τη λογική «κάνω αυτό που είναι προβλεπόμενο από το καθηκοντολόγιο να γίνει» αλλά στόχος είναι το «καλύπτω τις ανάγκες της ομάδας, του ατόμου και της κοινότητας». Με τον τρόπο αυτό πολλαπλασιάζεται η αποτελεσματικότητα της ομάδας.
Με την διαδικασία αυτή η ομάδα έχει αφιερώσει ήδη κάποιο χρόνο για την επαφή και την γνωριμία. Παρόλα αυτά πρέπει να δίνεται σε κάθε συνάντηση χρόνος για να εκφράζονται τα προβλήματα που προκύπτουν στις σχέσεις των μελών της ομάδας έτσι ώστε να αντιμετωπίζονται έγκαιρα και να μην εμποδίζουν τη λειτουργία της. Θεωρείται αυτονόητο ότι θα υπάρχουν καθιερωμένες συναντήσεις για τον προγραμματισμό, την ανάθεση και την αξιολόγηση της δουλειάς της ομάδας.
Κάθε μέλος της ομάδας αναλαμβάνει να φέρει σε πέρας ένα έργο και είναι υπεύθυνο για την πορεία του. Μέσα από την ανάθεση, τον απολογισμό και την αξιολόγηση ενισχύεται η υπεύθυνη στάση απέναντι στο άτομο, την ομάδα και την κοινότητα που προσφέρει τις υπηρεσίες του. Σημαντικό στοιχείο για ομαλή λειτουργία είναι ο ορισμός προσώπου αναφοράς τόσο για τα μέλη της ομάδας όσο και για τα άτομα και τις οικογένειες που εξυπηρετούνται καθώς και τους εμπλεκόμενους φορείς ή υπηρεσίες. Το πρόσωπο αναφοράς έχει σε κάθε στιγμή μια συνολική εικόνα του έργου της ομάδας και στα διαστήματα που μεσολαβούν ανάμεσα στις συναντήσεις ενημερώνει και λύνει οποιοδήποτε πρόβλημα παρουσιαστεί.
Εμπόδια στην λειτουργία της ομάδας
Η έλλειψη σταθερότητας και συνέχειας στις δομές και το προσωπικό, βάζει προβλήματα στην οργάνωση των παρεμβάσεων και τη συνοχή της ομάδας. Αν δεν προβλέπονται τακτικές συναντήσεις για την επικοινωνία των μελών, αναγκάζεται ο καθένας και ιδιαίτερα το πρόσωπο αναφοράς να λειτουργήσει ατομικά και να πάρει αποφάσεις, πράγμα που τορπιλίζει την ομαδική λειτουργία και δίνει έδαφος σε ανταγωνισμούς και εντάσεις.
Οι αδιευκρίνιστοι ρόλοι, η διαφορετική κουλτούρα και μέθοδος δουλειάς και τα στερεότυπα που έχουμε στο μυαλό μας για τους άλλους λειτουργούς της υγείας μπορούν να είναι σημαντικά εμπόδια στη λειτουργία της ομάδας αν δεν διερευνηθούν στις ομαδικές συναντήσεις.
Η απουσία οργανωμένης και μακροπρόθεσμης στρατηγικής και η ανεπαρκής ή γραφειοκρατική οργάνωση στις κεντρικές δομές της πολιτικής υγείας αλλά και της διοίκησης ενός Κέντρου Υγείας δυσκολεύει και μπορεί μερικές φορές να ακυρώσει το έργο της ομάδας.
Τι κερδίζει η κοινότητα από τη λειτουργία της Διεπιστημονικής Ομάδας
Η διεπιστημονική ομάδα υγείας δεν μπορεί να προχωρήσει στο σχεδιασμό της φροντίδας υγείας χωρίς να έχει προσεγγίσει την κοινότητα. Μπορεί να είναι οι τοπικές αρχές, το σχολείο, πολιτιστικοί σύλλογοι ή ομάδες κατοίκων με κάποιο πρόβλημα. Έτσι θα είναι γνωστή η λειτουργία της στην κοινότητα, σαν υπηρεσία υγείας στην οποία μπορεί οποιοσδήποτε να απευθύνεται για θέματα υγείας. Ταυτόχρονα η ενιαία άποψη και στρατηγική της ομάδας προφυλάσσει την κοινότητα από αντικρουόμενες απόψεις και συγχύσεις σε θέματα που αφορούν την υγεία. Οι παρεμβάσεις της ομάδας υγείας για την πρόληψη ασθενειών και την προαγωγή υγείας, έχουν σαν μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα την βελτίωση δεικτών υγείας του πληθυσμού.
Το άτομο και η οικογένεια καλύπτουν τις ανάγκες υγείας τους σε όλα τα επίπεδα. Από την πρόληψη στην παιδική ηλικία μέχρι την φροντίδα του τελικού σταδίου και την υποστήριξη στο πένθος. Από τη βεβαίωση για την συμμετοχή σε αθλήματα, μέχρι την αλλαγή του καθετήρα και την βοήθεια για εξασφάλιση επιδόματος. Δεν χρειάζεται να παραπέμπεται από τον ένα λειτουργό υγείας στον άλλο και να επισκέπτεται διάφορες υπηρεσίες. Η διεπιστημονική ομάδα σχεδιάζει με την δική του συμμετοχή ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα παρακολούθησης ή αποκατάστασης
Η Ομάδα Υγείας στην Π.Φ.Υ. θα καλεστεί να αντιμετωπίσει με διακριτικότητα πολύπλοκα προβλήματα, θα βρεθεί μπροστά σε πόνο, ψυχικό και σωματικό, σε εντάσεις και σε πρακτικές δυσκολίες για την ολοκλήρωση του έργου της. Η λειτουργία της Διεπιστημονικής Ομάδας Υγείας διασφαλίζει τόσο την αποτελεσματικότητα του έργου όσο και την προστασία των ίδιων των μελών της από την αναμενόμενη ψυχική φθορά. Η αρμονική λειτουργία της ομάδας στηρίζει ψυχολογικά τα μέλη της, τόσο μέσα από το μοίρασμα των ευθυνών και του φόρτου αλλά και την συλλογική αντιμετώπιση δυσκολιών και προβλημάτων που προκύπτουν. Η συλλογική δράση καθιερώνει ένα περιβάλλον που ενθαρρύνει την δημιουργία, την αυτο- και αλληλοεκπαίδευση και στο οποίο ο καθένας ανεβάζει το επίπεδο του αλλά και της ομάδας. Ταυτόχρονα η συλλογικότητα δημιουργεί μέσα στο χώρο δουλειάς ένα ευχάριστο, συνεργατικό κλίμα ενώ η αποτελεσματικότητα των παρεμβάσεων αναδεικνύει της σημασίας της συμμετοχής όλων και ενισχύει το αίσθημα και της αυτοεκτίμησης.