Κάθε νεύρωση παρουσιάζει σε κάποιες φάσεις της ανάπτυξής της συμπτώματα αποπροσωποίησης η οποία περιλαμβάνει μια υποκειμενική αλλαγή στην αντίληψη του ίδιου του εαυτού και του περιβάλλοντος κόσμου. Κατά τον Arlow (1966) η αποπροσωποποίηση είναι η εμπειρία να παρακολουθείς τον εαυτό σου σε δράση. Συνδέεται με την αίσθηση ότι ο χρόνος επιμηκύνεται και χρησιμεύει ως μηχανισμός άμυνας διαβεβαιώνοντας το άτομο ότι η απειλή από τις δικές του ασυνείδητες επιθετικές φαντασίες ή από κάποιον εξωτερικό κίνδυνο, θα παραμείνουν μακριά.
Η αποπροσωποίηση στους νευρωτικούς είναι κατάφορτη απο άγχος (μερικοί ασθενείς την ονομάζουν «κρίση πανικού») σε αντιδιαστολή με τους οριακούς ασθενείς στους οποίους παρέχει μια ιδιότητα παντοδυναμίας και ευφορίας.
Στην οριακή διαταραχή προσωπικότητας η αποπροσωποποίηση συνιστά έναν από τους πρωτόγονους αμυντικούς μηχανισμούς του Εγώ μέσω των οποίων ο ασθενής επιχειρεί να προστατέψει τον εαυτόν του από βαθιά χαραγμένα μέσα του συναισθήματα αναξιότητας, ζηλοφθονίας και φόβου καταδιώξεως.
Στις περισσότερες περιπτώσεις ψυχωτικής αποπροσωποίησης ο ασθενής εκφράζει τη δυσαρέσκεια του για αυτήν την εμπειρία, ενώ το περιβάλλον του πιθανά να αδυνατεί να παρατηρήσει κάποια αλλαγή είτε στη συμπεριφορά του είτε στην εμφάνισή του. Ο ασθενής παραπονείται ότι δε μπορεί πλέον να αισθανθεί τίποτα, ότι έχει χάσει την ικανότητα να βιώνει συναισθήματα, έχει αίσθηση αποξένωσης (αλλαγή της αίσθησης εαυτού). Συνήθως πιστεύει ότι είναι αμαρτωλός, σωματικά σάπιος
ή πεθαμένος. Όταν απελευθερωθεί από τέτοιες παραληρηματικές σκέψεις πιθανά να διαμαρτύρεται ότι ο χρόνος σταμάτησε. Πολύ συχνά εδώ υφέρπει ψυχωσική κατάθλιψη (Μeyer-Cross 1935, Anderson 1938, Sedman 1970).
O Meyer –Cross θεωρεί την αποπροσωποποίηση ως μια μη
ειδική «προσχηματική αντίδραση του εγκεφάλου» που θα μπορούσε να συγκριθεί με επιληπτικές κρίσεις και κατατονικές καταστάσεις οι οποίες πυροδοτούνται από μια ποικιλία εσωτερικών ή εξωτερικών συνθηκών, και εξαφανίζονται όταν η ψυχική διαταραχή του ασθενούς γίνεται πιο έντονη,
όταν επιτείνεται η κατάθλιψη ή επικρατούν οι ψευδαισθήσεις και το παραλήρημμα.
Βιβλιογραφία
1.Μαδιανός Μ.,: «Κλινική ψυχιατρική», εκδόσεις Καστανιώτης, 2003.
2.Μάνος Ν., : «Βασικά Στοιχεία Κλινικής Ψυχιατρικής», University Studio Press, Θεσσαλονίκη 1997